مترجم: محسن داوری
با کاهش تدریجی مصرف زغال‌سنگ در آلمان، کاهش تولید گاز از میادین قاره اروپا و رشد تقاضای انرژی این قاره، خط لوله‌های ساخته‌شده از خاک روسیه، نقشی مهم در افزایش نیاز مصرف‌کنندگان اروپایی دارند.
در سال‌های اخیر، شاهد کاهش تولید گاز از میادین اروپایی بوده‌ایم. در سال ۲۰۱۷ میلادی، نرخ کاهش تولید گاز از میادین قاره سبز ۳ درصد بوده است. مجموع تولید گاز اروپا در سال ۲۰۱۷ میلادی بر اساس اعلام روزنامه دی ویلت ۱۲۸ میلیارد مترمکعب بوده است.
باوجود کشف میادین جدید گاز طبیعی در رومانی و دانمارک، تولید از میادین انگلستان و هلند در حال کاهش است. هلند در گذشته، بزرگترین صادرکننده گاز اروپا بوده، اما از سال گذشته این کشور به جمع واردکنندگان این سوخت پیوسته است.
با افزایش رشد اقتصاد اروپا در چهار سال گذشته، مصرف گاز طبیعی این قاره به ویژه در نیروگاه‌ها افزایش یافته است. با کاهش مصرف زغال‌سنگ، گاز طبیعی مهمترین جایگزین آن بوده است. در سال ۲۰۱۷ میلادی، مجموع مصرف گاز این قاره بر اساس اعلام کمیسیون اروپایی بازار گاز با ۶ درصد رشد نسبت به سال ۲۰۱۶ میلادی به ۴۹۱ میلیارد مترمکعب رسید.
از سوی دیگر، واردات گاز طبیعی اتحادیه اروپا درسال ۲۰۱۷ میلادی ۳۶۰ میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد رشد داشته است.
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۲۵ میلادی شاهد اوج تقاضای گاز کشورهای اروپایی با مصرف سالانه ۴۰۹ میلیارد مترمکعب خواهیم بود.
فرانک اومباچ، مدیر پژوهش‌های مرکز اروپایی انرژی و امنیت منابع در کالج کینگ لندن اعلام کرد: «پرسش کلیدی این است که اتحادیه اروپا چگونه می‌تواند نیاز خود به گاز طبیعی را در سال‌های فرارو تأمین نماید.»
با افزایش سهم واردات از مصرف گاز کشورهای اروپایی، امنیت انرژی این قاره با چالشی جدید روبرو شده است. منابع جدید عرضه گاز از سایر مناطق دنیا و با خط لوله یا محموله‌های ال ان جی خواهد بود.
کشور الجزایر، سومین منبع بزرگ تأمین گاز اروپا در سال‌های اخیر بوده، اما با افزایش مصرف داخلی گاز طبیعی این کشور، تداوم نقش آفرینی در بازار اروپا با تردیدهایی روبرو شده است.
نروژ نیز دومین تأمین‌کننده بزرگ گاز اتحادیه اروپا است، اما ذخایر گازی این تولیدکننده در مسیر کاهش قرار دارد. میزان تولید گاز این کشور ۱۲۰ میلیارد مترمکعب در سال بوده، اما میزان افزایش عرضه سالانه گاز این کشور تا سال ۲۰۲۲ میلادی بر اساس اعلام مدیران صنعت نفت نروژ تنها ۱.۴ میلیارد مترمکعب پیش‌بینی‌شده است.
در نشست جهانی اقتصاد داوس که همه ساله در سوئیس برگزار می‌شود، موضوع امنیت انرژی کشورهای اروپایی و نبود اطمینان نسبت به میزان واردات و رشد تقاضا مورد توجه کارشناسان و رهبران حاضر در جلسات قرار داشت.
روزنامه دی ویلت، اظهارات آنجلا مرکل صدراعظم آلمان در نشست داوس را منتشر کرده است. وی با اشاره به کاهش مصرف زغال‌سنگ و انرژی هسته‌ای، بر ضرورت یافتن منابع جدید برای تأمین گاز مورد نیاز آلمان و سایر کشورهای اروپایی تأکید کرد.
در شرایط کنونی، گاز صادراتی روسیه مهمترین منبع تأمین گاز کشورهای اروپایی است. محموله‌های ال‌ان‌جی آمریکا و سایر تولیدکنندگان این گازهای مایع شده نیز بخشی از تقاضای اروپایی‌ها را تأمین می‌نمایند.
گاز طبیعی مورد نیاز مصرف‌کنندگان اروپایی از منابع مختلفی تأمین می‌شود و تولیدکنندگان گاز، رقابت گسترده‌ای را برای تصاحب سهم بیشتر در بازار آغاز کرده‌اند. به همین دلیل، شرکت گازپروم پس از سه دهه رهبری بازار گاز اروپا باید خود را برای رقابتی دامنه‌دار و تنگاتنگ آماده کند.
روسیه تا سال‌ها بزرگترین تأمین‌کننده گاز اروپا باقی خواهد ماند و با ساخت خط لوله‌های جدید نورد استریم ۲ و ترک استریم، شاهد افزایش سهم مردان یخی نیز خواهیم بود.
این غول روسی پروژه‌های تولید ال‌ان‌جی از میادین سیبری را نیز در دست تکمیل دارد که یک رقیب قدرتمند برای صادرکنندگان آمریکایی تازه وارد به این بازار خواهد بود. خط لوله نورد استریم ۲ از بستر دریای بالتیک، گاز تولیدی از میادین روسیه را به خاک آلمان و در ادامه چند کشور دیگر منتقل خواهد کرد.
سهم کنونی خرس‌ها از گاز وارداتی اروپا ۴۳ درصد است و عواملی چون ارزان‌تر بودن گاز روسیه در مقایسه با محموله‌های ال ان جی، مهمترین مزیت رقابتی روس‌ها به شمار می‌رود. البته باید دانست که قیمت ال‌ان‌جی در اروپا نسبت به آسیا با داشتن رشد پرشتاب تقاضا پایین‌تر است.
پایانه‌های واردات ال‌ان‌جی اروپا از ظرفیت سالانه ۲۴۵ میلیارد مترمکعب برخوردارند، اما تنها از یک چهارم ظرفیت آنها استفاده می‌شود.
کارشناسان معتقدند با کاهش رشد اقتصاد چین و راه‌اندازی طرح‌های جدید ال‌ان‌جی استرالیا و ایالات‌متحده، شاهد افزایش ورود محموله‌های ال‌ان‌جی به بازار انرژی قاره سبز خواهیم بود.
تحلیلگران شرکت سرمایه‌گذاری سیتی گروپ پیش‌بینی کرده‌اند که تقاضای سالانه گاز طبیعی چینی‌ها تا سال ۲۰۲۱ میلادی ۱۳ درصد افزایش خواهد یافت.
در شرایط کنونی به نظر می‌رسد تا سال ۲۰۳۰ میلادی شاهد افزایش میزان صادرات گاز روسیه به دولت‌های اروپایی خواهیم بود، اما در بلندمدت شاهد تغییر مهره‌های بازی خواهیم بود، چراکه دولت‌های اروپایی بر توسعه استفاده از گاز زیستی و منابع تجدیدپذیر تأکید دارند. بدین ترتیب گاز طبیعی پل گذار از زغال‌سنگ و نفت به سوی منابع پاک انرژی خواهد بود.